1.    اخلاق شهروندی مناسباتی پچیده‏ با مسئله ترافیک و رانندگی در شهر تهران پیدا کرده‏است،  چرا که فرهنگ رانندگی به نمودی برجسته از رفتار شهروندی بدل شده‏است. شهر تهران پراست از آدمهائی که از عدم رعایت قوانین رانندگی در بین دیگران انتقاد می‏کنند در عین حال خود هماره یا گاهی خلاف رویه های قانونی عمل می‏کنند. در اینجاست که می‏بینیم تهران به عنوان شهری تقریبا مدرن گرفتار پدیده‏ای شده‏است که جامعه‏شناسان عمدتا با نوعی اخلاق فردگرایانه خودمدارانه از آن یاد می‏کنند. اگوئیسم و خودمداری را در همین عبور مرور در خیابان می‏توان به وضوح دید.  می‏دانیم که در اخلاق شهروندی فردگرائی وجود دارد اما فردگرائی در چارچوب قانون و منافع جمعی معنا دارد ،اما متاسفانه در شهر تهران فردگرائی خودخواهانه و خودمحور حاکم است . بنابراین ترافیک فی‏نفسه ، مسئله نیست بلکه مسئله اصلی خودخواهی و فردگرائی است که در تمام ابعاد زندگی اجتماعی ما موجود است. نکته‏ای که باید بر آن تاکید کنم این است که مسئله ترافیک اگرچه با اخلاق شهروندی پیوند دارد اما به این معنا نیست که فقدان شکل گیری اخلاق شهروندی را  صرفا نتیجه اهمال مردم بدانیم.

2.    ترافیک امروزه روح خود را برشهر حاکم کرده‏است. بی نظمی در رانندگی یا اخلاق در رانندگی را در تهران می‏توان از زوایای مختلف بررسی کرد.  یکی نگاه  فردی و روانشناختی به موضوع است که به آدمهایی که رانندگی می کنند  متمرکز می شود. مثلا اینکه آیا آدمها آگاهی کافی دارند یا آموزش لازم را دیده‏اند یا غیره. اما نگاهی دیگر،نگاه مدیریت شهری است. اگر به لحاظ ساختاری و مدیریت شهری به تهران نگاه کنیم می‏بینیم که شهر ما اساسأ آدم منظم را هم به آدم بی نظم تبدیل می کند، در شهر ساختاری وجود دارد که آدمهای خاص خودش را تولید می‏کند . وقتی حجم بالای خودرو در خیابان وجود دارد،آستانه تحریک عصبی افراد را پائین می آورد و نگرانی برای دیر رسیدن به مقصد برای افراد ایجاد می شود و افراد ناخودآگاه مضطرب و در تلاش و تکاپو برای زودتر رسیدن خواهند بود .حال آنکه اگر این افراد بدانند که به موقع به مقصدشان خواهند رسید آرام و بدون نیاز به سرعت در حرکت خود در مسیرشان خواهند رفت،اما با علم به اینکه مسیر کوتاهی را باید با چراغهای طولانی و توقفهای بلند مدت طی کنند سعی می کنند از ماشینهای دیگر سبقت بگیرند و راه خود را باز کنند نه برای اینکه حقوق دیگران را ضایع کنند بلکه برای اینکه به حق خود دست یابند.  در اینجا نوعی کنش عقلانی رخ می‏دهد. افراد بهترین راه موجود را انتخاب می‏کنند.

3.    مسئله اخلاق شهروندی ارتباط نزدیک با این موضوع دارد که نظام شهری در تهران تا چه اندازه شهروند پرور است. تا چه اندازه تلاش شده‏است به افراد و مردمانی که در تهران زندگی می‏کنند شخصیت بدهیم. من می‏خواهم بگویم که  مردم  کمتردر شهر قدر نمی‏بینند بلکه غالبا شخصیت و کرامت آنها خدشه دار می شود. کودک بودن شهروندان ما برمی‏گردد به سیستمی که چنین کودکانی را بار می‏آورد. یکی از جاهائی که شخصیت مردم ما خدشه‏دار می‏شود ایستگاههای اتوبوس یا کنار خیابانهاست. مردمی که ساعتها باید منتظر بایستند، یا در داخل اتوبوس و مترو به نحو عجیبی قرار گیرند نباید از آنها نتظار داشت آرام و با شخصیت باشند.  فضاهای شهری ما به گونه‏ای است که شخصیتهای پرخاشگر، خودخواه و عصبی پرورش می‏دهد.  بنابراین ساختار شهری، فضاهای شهری و امکانات شهری نقش زیادی در فرایند شهروندی دارند. اما این مشکل به‏ظاهر بزرگ راه حلهای آسان اما پرهزینه دارد و آنهم استفاده مردم از حمل و نقل عمومی در سطح شهر است. تهران از ماشین اشباع شده‏است جدای از هوس راندن اتومبیل و مصرف نمایشی آن، اتومبیل در تهران یک ضرورت است برای کسی که از نعمت ماشین برخوردار است این نکته مبرهن است که عدم استفاده از ماشین شخصی به معنای ساعتها معطلی و لطمه دیدن شخصیت فردی است. جدای از این مسئله تهرانی‏ها، شخصیتی خانواده‏گرا دارند به‏گونه‏ای که ماشین را به عنوان ابزاری برای آسایش خانواده درنظر می‏گیرند. تصور کنید شما یکبار در زیر آفتاب یا باران و زیر لگدهای دیگر مسافرین همراه با خانواده تجربه تلخی داشته باشید، تجربه‏ای که بسیاری از شهروندان از نعمت آن برخوردار بوده‏‏اند. اولین چیزی که به ذهن شما می‏آید خرید یک دستگاه اتومبیل است. من برخلاف این تفسیر که هجوم مردم به خرید اتومبیل را با مصرف نمایشی تحلیل می‏کنند، معتقدم که اتومبیل شخصی برای شهری که فاقد وسیله حمل و نقل عمومی مطمئن، سالم و درخور شهروندان است، یک ضرورت است. ما در وضعیت فعلی حمل و نقل عمومی بسامانی مناسبی نداریم . در سطح شهر تاکسی‏ها بسیار کم هستند و اغلب  به صورت دربستی مسافر سوار می کنند ، اتوبوس هم تعداد محدود، مسیرهای محدود مشخصی دارد و برای به سوار شدن باید مدتها در خیابان بماند. اما مترو هم مسیرهای محدودی را پوشش می دهد . این تمام امکان انتقالهای ما از یگان حمل نقل عمومی در سطح شهر است که هیچ‏یک نمی تواند انتخاب مناسبی باشد.

4.    ترافیک تبدیل به پدیده‏ای کنترل ناپذیرشده‏است. سال‏هاست که ما با ترافیک سرمی‏کنیم و اکنون گویا به پدیده‏ای عادی در زندگی شهری تهران بدل شده‏است. مردم ما تنها استعدادهای خود را بکار می‏بندند که در میان شلوغی راه خود را بگشایند. بنابراین ترافیک عینیتی یافته است که جامعه شناسان با پدیده شیء وارگی از آن یاد می‏کنند. موجودیتی فراتر از اختیار ما که گاهی ساعتها زمان ما را به خود اختصاص می‏دهد. هویتی غول آسا که گویا ما را گریزی از همزیستی با آن نیست